Dünyadan Güzel Şeyler Bölüm 7
Kent Hayatının Sürdürülebilirliği

Son altı sayıdır bu köşede Avrupa’da gözlemlediğim ilham verici inisiyatifleri, sürdürülebilirliğin olabilecek en geniş tanımını benimseyerek belirlediğim temalar çerçevesinde paylaşıyorum. Geçtiğimiz aylar içerisinde, hem Türkiye’de yerel yönetim seçimleri ile belediyelerin stratejik planlarının güncellenmesi, hem de Finlandiya’ya taşınmam ile kişisel gündemimde yaşanan değişikliklerin etkisi birleşti ve bu sayının konusu Helsinki belediyesinin ‘kenti kentliler inşa eder’ mottosuyla uygulamaya koyduğu katılımcı ve etkileşimci modeli oldu.

Porto Alegre. Brezilya’nın 1,5 milyon nüfuslu bu kenti için katılımcı yerel yönetim politikalarının aktif kullanımının başlangıç noktası diyebiliriz. 1989 yılında, artan nüfus ve buna bağlı olarak gelişen problemleri çözmek üzere, Porto Alegre belediyesi, kentlileri sadece dinlemenin ötesine geçip, atılacak stratejik adımlarda kentlileri sürece dahil etmeye karar vermiş. Bugün katılımcı işleyişini tam otuz yıldır sürdüren Porto Alegre belediyesinin yıllık bütçesinin yarıya yakınının nerede kullanılacağına kent forumlarındaki tartışmalar yön veriyor. Parklarda, spor salonlarında düzenlenen forumlarda bir araya gelen kentliler için tartışmak ve birlikte karar almak gündelik hayatın bir parçası haline gelmiş. Porto Alegre modeli, dünyada büyüklü küçüklü üç bine yakın belediye tarafından uygulanıyor. Helsinki belediyesi de bunlardan biri.

Helsinki metropoliten bölgesi 1,5 milyon nüfusu ile Finlandiya’nın neredeyse üçte birine ev sahipliği yapıyor. Ülke ekonomisinin çok büyük bir bölümü bu şehrin sınırları içerisinde yer alıyor. Helsinki belediyesinin yıllık bütçesi 4,5 milyar Euro civarında. Bu rakam belki 1,5 milyon nüfuslu bir kent için fazla görünebilir, fakat Finlandiya sosyal devletinde belediyelerin sağlık, eğitim ve enerjiyi de içerisinde bulunduran oldukça kapsamlı

bir sorumluluk alanı olduğunu göz önünde bulundurmak gerekir.

Kent için proje geliştirme atölyeleri

Helsinki belediyesinin katılımcı politikaları birbiriyle ilişkili üç ana başlığa ayrılıyor. Bunlardan birincisi katılımcı bütçe. Gelecek senenin bütçesi belediye tarafından açıklanırken, yaklaşık 5 milyon Euro vatandaşların geliştireceği projelere ayırılıyor. Yaz aylarından itibaren kent meydanlarında ve kütüphanelerde fikir üretmek veya aklındaki fikri geliştirmek isteyen kentliler için atölyeler düzenleniyor. Bu atölyelerde kentliler önerilerini nasıl sunabilecekleri ve nasıl bütçelendirebilecekleri doğrultusunda birbirilerinden veya belediye görevlilerinden yardım alıyorlar. Teslim edilen projeler Ekim ayında halkın oylamasına sunuluyor ve içlerinden seçilenler uygulamaya konuluyor.

OmaStadi, bu bütçelerin en büyüğü. Helsinki’de ikamet ediyorsanız ve 11 yaşını geçtiyseniz OmaStadi için proje geliştirebilirsiniz. Bu sene OmaStadi’ye tam 1273 proje teslim edilmiş. Bunlardan bütçe ve uygulama bakımından gerçekçi olan 839 tanesi kabul edilmiş ve vatandaşların oylamasına sunulmuş. Oylama sonucunda Helsinki’nin yedi bölgesinden en çok oy alan toplam 44 proje uygulanmak üzere seçilmiş. Önerilen projelerin büyük bir kısmı daha yeşil, sürdürülebilir ve temiz bir kente sahip olmak üzerine. Kentin güney bölgesinde en çok oy yeşil alanların arttırılmasıyla ilgili bir projeye verilmiş iken, doğu bölgesinde kentin temizliğinin ekolojik bir biçimde yapılmasıyla ilgili bir proje, güneydoğu bölgesinde ise ünlü opera sanatçısı Aino Ackte’nin doğduğu evin restorasyonu oylamada önde gelmiş. Merkezde, okulların yoğun olduğu bölgelerde spor tesislerinin arttırılması projesi en çok oyu almış. Kuzeydoğuda en çok oyu alan proje yaşlıların kendi başlarına yaşamalarını mümkün kılmaya odaklı bir ulaşım servisi fikri olmuş. Kentin batısında, soğuk havalarda sosyal hayatı hareketlendirmeyi hedefleyen ‘açık alanda

"İçlerinde çok ilginç projeler var, örneğin gençlerden biri ‘duyguları serbest bırakma alanı’ (emotional release space) isimli bir proje sunmuş, bir başkası okullardaki zorbalıkla ilgili bir dizi çekmeyi önermiş" şömineler’ projesi önde giderken, kuzeyde yaz tatillerinde özellikle gençlerin çalışabileceği geçici işlerin paylaşılması için bir platform kurulması fikri en çok ilgiyi görmüş.

Gençler için ‘duyguları serbest bırakma alanı’

Helsinki genelinde en çok oyu alan proje, merkez bölgesindeki geniş bulvarların ve yaya yollarının ağaçlandırılması olmuş. Finliler doğayla bağları oldukça güçlü bir toplum. Hafta sonları en çok yapılan sosyal aktivite ormanda vakit geçirmek, çeşitli bitkiler toplamak ve yürüyüşler yapmak. Doğa ile bu kadar iç içe yaşayan insanların kentlerde daha çok yeşil istemesi bu yüzden şaşırtıcı değil. Ayrıca Finlandiya’nın soğuk ikliminde ağaçlar çok yavaş büyüdüğü için ağaçlandırma Finlandiya’da çok hassas bir konu.

Bir diğer katılımcı bütçe ise sadece 13 ve 17 yaş arası katılımcıların fikirlerine açık olan RuutiBudjetti. Tıpkı OmaStadi bütçesi gibi

Yaz aylarında düzenlenen OmaStadi atölyelerinden biri
(kaynak: www.oma.helsinkikanava.fi)