Taşhan Keşke Yıkılmasaydı...

Nasıl bir gecede Cumhuriyetimizin önemli yapılarından İller Bankası Binası’nı yıktılarsa yine bir gecede güzelim Taşhan’ı da yıkmışlar. Ulus’ta gezerken, Sümerbank binasını her gördüğümde hep Taşhan aklıma gelir.

Döneminin en güzel ve en önemli hanlarından biri olan Taşhan’ın neden yıkıldığını hâlâ anlamış değilim.

Üstelik Ankara’nın en nitelikli taş yapılarından biri olduğu, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün en sevdiği Karpiç lokantasının burada bulunduğu, bir yapının neden bir çırpıda yıkıldığını hâlâ özümsemiş değilim.

Denilebilir ki; Taşhan’ın yerine Cumhuriyet’in önemli kurumlarından biri olan Sümerbank binası yapıldı...

Ancak Taşhan’ın yıkıldığı 1933 yılında Ulus ve çevresinde çokça boş arazi vardı ve pekâlâ Sümerbank binası o boş arazilere yapılabilirdi.

Nasıl bir gecede Cumhuriyetimizin önemli yapılarından İller Bankası Binası’nı yıktılarsa yine bir gecede güzelim Taşhan’ı da yıkmışlar. Ulus’ta gezerken, Sümerbank binasını her gördüğümde hep Taşhan aklıma gelir.

Taşhan’ı günümüze kadar taşıyabilseydik ne güzel olurdu.

İnanıyorum ki Ankara’mızın en güzel kent belleklerinden biri olurdu kuşkusuz.

Belki de Karpiç Lokantasının bulunduğu mekâna ‘Atatürk Odası’, başka bir mekâna ‘Bedri Rahmi Eyüboğlu Odası’, başka bir mekâna Taşhan’ın sahibi ‘Cemal Taşhan Odası’ isimleri verilirdi... Belki de Atatürk’ün sevdiği lokantalardan biri olan Karpiç Lokantası hâlâ açık olur, Ankaralılar oraya yemek yemeye, kahve içmeye giderlerdi. Belki de müze yapı olur, Ankaralılar bu güzel taş yapıyı gezerlerdi. Ne güzel olurdu... Kaynaklara göre, Taşhan’ın yapımına 1886 yılında başlanmış ve 1890 yılında bitirilmiş. Ankara Valisi Abidin Paşa’nın mektupçusu İsmail Bey tarafından yaptırılmış. Kurtuluş Savaşı sırasında hastane olarak kullanılan bina, sonrasında ise otel olarak kullanılmış. Ankaralılara, büyükelçilere, önemli bürokratlara, yabancı misafirlere konaklama imkânı sunmuş.

Yapı 2 katlıdır. Ulus meydanına bakan ön cephesinden yapıya girilmektedir.

1. katta Ulus meydanını gören taş cumbası, cumbanın ön cephesinde ve her iki yanında ahşap pencereler düzenlenmiştir. Yan cephe de yine taş cumbalı olarak düzenlenmiştir. En üstte ise geleneksel Ankara evlerinde sıkça düzenlenen ve Ulus meydanını gören cihannüma yapılmıştır. Çatı ahşap çatı olup alaturka kiremitlidir. Yapının dış duvarları taş malzeme ile, iç duvarlar ise geleneksel Ankara evlerinde çokça kullanılan ahşap payandalı kerpiç dolgulu malzeme ile yapılmıştır. Zemin kat döşemeleri sıkıştırılmış toprak, üst kat döşemesi ise ahşap döşemedir. Tavan ise ahşap kaplamadır. Zemin katta yoldan girilen dükkânlar, ahır, samanlık ve depolar vardır. Yukarıda da belirttiğim gibi; Taşhan’a, meydana bakan cepheden ve büyükçe bir ahşap kapıdan girilmektedir. Girişin hemen ilerisinde hanların olmazsa olmaz mekânlarından olan avlu yer almaktadır. Zemin katta yer alan mekânların bir kısmına bu avludan girilmektedir. Girişe göre avlunun her iki köşesinde yukarıya dönerek çıkan taş merdivenler düzenlenmiştir.

Üst katta ise konaklama odaları ve banyolar, tuvaletler vardır. Taşhan’ın yaklaşık 100 odalı olduğu ve yatak kapasitesinin de 200 civarında olduğu bilinmektedir. 100 odalı konaklama tesisi, o günün Ankara’sı için oldukça büyük bir konaklama yapısıdır. O dönemde kale çevresinde Çukur Han, Çengel Han, Sulu Han, Kurşunlu Han gibi birçok han bulunmaktadır.

Karpiç Lokantası da yoldan girilen dükkânların birinde açılmıştır. Aslında Karpiç Lokantası'nın uzun bir hikâyesi var. Kısaca anlatmak gerekirse şöyledir: Taşhan’ın sahibi Cemal Taşhan, zemin katta modern bir lokanta yapmak ister. İstanbul’dan tanıdığı ve Rusya’dan göç eden George Karpovitch’e bu konuyu konuşur ve George Karpovitch de bu teklifi kabul eder. Ankara’ya gelir ve lokantayı açar. Şölen Lokantası olarak açılan ve daha sonra Karpiç Lokantası ismini alacak olan mekân, Ankara’nın en modern lokantası olur ve Atatürk’ün de sık sık uğradığı bir lokanta hâlini alır. Günümüzde, Taşhan’ın yerinde Eski Sümerbank binası, sol tarafında eski İş Bankası Genel Müdürlüğü binası, sağ tarafında ise Atatürk heykeli bulunmaktadır. Dönemin önemli yapılarından biri olan Taşhan keş yıkılmasaydı da günümüze kadar ulaşabilseydi... Önemli bir kent belleği yok olup gitmeseydi... Yazık olmuş güzelim Taşhan’a, yine aynı kadere sahip Belvü Otel’e, Kızılay Binası’na, Havagazı Fabrikası’na, İller Bankası Binası’na, Marmara Köşkü’ne, EGO Hangarları’na, Etibank Binası’na ve bir zamanlar Ankara’da var olan daha bir çok güzelim yapıya…