Fotoğraflı bir sosyal medya gönderisini görmek, ODTÜyü ve son üç yıldır geniş bir ekiple verilen uğraşı düşündürttü.
ODTÜ’nün en bilinen girişi için anayoldan sapmaya “Dünyanın en iyi yol ayrımı” demekle Erdem Çapa yaratıcı olduğu kadar çarpıcı bir değerlendirme yapmış. Hem bir yerinde alışıldık kalabalık bir akıştan ayrılmayı anlatıyor, hem de bu kısacık cümlesiyle, ayrılmanın iyi bir şey, hatta dünyanın en iyi farklılaşması olduğunu vurguluyor. ODTÜ’nün özgün anlamını, değerlerinin yüksekliğini, öyle akademik tasniflere, uluslararası sıralamalara, atıf ve etki sayılamalarına, indekslere değinmeden yalın bir ifadeyle anlattığı için hoşuma gitti. Bir de, belli ki yolu ODTÜ’den geçmiş bir “Hocam”ın dosdoğru ve içten izlenimini aktardığı için Erdem’in gönderisi dikkatimi çekti.
ODTÜ’yü, yalnız iyi bir eğitimle diploma alınan, değerli akademisyenlerin, yetenekli öğrencilerle bilimsel araştırmalarını yürütüp hayata katkı yaptığı büyük bir üniversite olarak görmemeli.
Bundan da öte, ODTÜ’yü bozkırın orta yerinde yılların emeğiyle geliştirilmiş, özenle korunmuş imrenilesi yeşillikler içinde büyük bir vaha diye görmek de yetmez. Başka yönleri de görülmeli.
ODTÜ, yaşama bakışı yeniden tanımlayan, yaşamı, toplumu, yerleşik kurumları sorgulamayı, değiştirilmesi gerekenlere yönelik sorumluluk duymayı, harekete geçmeyi benimseten bir okuldur. Fakat şu da işin bir başka gerçeğidir: amfilerinde, laboratuvarlarında yapılan dersler, geniş kütüphanesinde kitap ve dergilerin başında geçirilen uzun saatler, salonlarında yapılan konferanslara katılmak, konuk konuşmacıları dinlemek bu anlayışı edinmeye yetmez. Bu akademik çabalara, ODTÜ’nün geniş alanındaki doğası ve donanımlarıyla, orada yerleşmiş kurallarla, orada görev alan, iş gören, hizmet sunan, okulunu zaman zaman ziyaret eden insanlarla, ülkenin gündemini izleyen, tavır alanlarla iç içe yaşamayı da eklemek gerekir.
İşte bu zengin iletişim ortamının, ODTÜ’de öğrenci olmayı ve mezuniyeti aşan, bir süre de olsa yolu oradan geçen her insanda bir ölçüde ODTÜ’lü olma niteliği yaratma özelliği vardır. ODTÜ’de otostop yapanlar kendiliklerinden kuyruğa girer, ODTÜ’de ormandaki ağaç, binalar arasında gezinen kedi-köpek herkesçe korunur, ODTÜ’deki merkezi yerlerde yaya geçişi varsa yaya geçidine yaklaşan her araç bekler, ODTÜ’ye yolu düşen insan kimseyi rahatsız etmeden özgürlüğü duyumsar, yaşam tarzıyla baş başadır; ODTÜ’de toplum üzerine, yaşam üzerine düşünceler, kimseye, hiçbir topluluğa, yapıya, doğal çevreye zarar vermeksizin yayılabilir. Öte yandan, ODTÜ’lü olmak dev bir beraberliktir. Şenlik, tören, anma olsun farketmez; üniversite çalışanını, öğrencisini, öğretim elemanını, mezununu, yerleşke işyeri sahiplerini yan yana görürsünüz. Farklı unsurlarla yan yana geldiklerinde o kültür, ODTÜ’lülerde daha da güçlenmiş olarak belirir. Farklı bir yola ayrılıyor olma, işte bu büyük ODTÜ’lü ailesinin 65 yılı aşkın tarihi içinde yarattığı anlayışın, o özgün tavrın sonucudur.
Toplumsal gelişmişlik, sorunlarını çözebilme beceri düzeyine bağlıdır. Finlandiya, yoksul dışa bağımlı bir tarım toplumu olma sorununu, yarattığı eğitimle, ülkenin her yerine ulaşan uygulayıcılarla ulusal bilinci güçlü, varlıklı bir sanayi toplumuna dönüşerek çözdü. Yeni Zelanda’nın Covid-19 mücadelesinde en önde oluşu, ülkede orman yangınlarına karşı kullanılan 4 düzeyli uyarı sistemini ve toplum ölçeğinde erken önlem alma örgütlenmesi çözümünü derhal uygulamaya sokmasındandır (https://www.bbc.com/news/world-asia-53274085). Küçük ve yoğun nüfuslu ülkesinde Singapur özel oto satışının yarattığı sorun için araştırmalar sonucu önerilen kısıtlı süreli otomobil edinme sertifikasına sahip olma zorunluğunu getirerek çözüm sağlamıştır (https://www.bbc.com/news/business-41730778).
ODTÜ’lü birlikte olmayı, birlikte çözümü defalarca başarmıştır. Yakın tarihte bu birlikte duruş ile birlikte çözüm yaratmanın örnekleri çoktur.
Sorun çözmede başta gelen gereklilik yetişmiş insandır. Yetkin insan gücü kapasitesi olmadan gelişme başlasa bile sürdürülemez. Hiçbir toplumda, insan gücünün hüneri olmadan ilerlemenin kilidini açan anahtar bulunmamıştır. Bu anahtarları topluma sunma işinde en önde gelen kurumlar üniversitelerdir. Üniversite, eğitime eşlik eden araştırma ile bilgiyi ürettiği gibi, yayar ve kullanılışlı kılar. Ama sorunları çözmede bilgilenmiş yetişmiş insan gücü tek başına yetmez. O insan gücünün dağarcığında, ilişkilerin yürüyeceği yapılarda, iş görecekleri iklimde ek özellikler bulunmalıdır. Ayrıca, insanlarda eğitim aracılığıyla geliştirilmiş kapasiteyle yapılacak çözüm üretiminde devamlılığı sağlayacak ortak irade de yaratılmalıdır.
ODTÜ’yü özgün bir kurum yapan, insan gücünü iyi yetiştirmekten başka, sorun çözmede gerekenlere yatkın, bu anlamda alışkanlıklarla donanmış ODTÜ’lüleri yaratmasıdır. Yol ayrımından ODTÜ yönüne sapan öğrenci, yıllar önceki mezun, öğretim elemanı, idari görevli, emekçi, yerleşkede uzun süredir hizmet sunan işyeri sahipleri bu havadan etkilenir, farklı bir anlayışa yatkın biri olur. ODTÜ’lüler bu üretken özelliklerini, bir araya gelerek, kitleselleşerek yaşadıkları sorun çözümlerinde defalarca güçlü biçimde deneyimlemişlerdir.
Bunlar arasında 2013 yılındaki üniversitede demokratik haklara saygılı olunması için tüm ODTÜ’lülerin pay aldıkları “ODTÜ Ayakta” günleri, 2019’da olanakların yetersizliği ileri sürülerek Bahar Şenliği’nin Devrim stadyumunda yapılamayacağı açıklandığında “Olanak yoksa, biz varız” sloganıyla başlayıp ODTÜ’lülerin dışında sanat ve gösteri çevrelerinin de desteği alınarak kitlesel talebin kabulüyle sonuçlanan “Şenliğine Sahip Çık” kararlılığı hemen akla gelenler.
Yakın zamanlardaki “Kavaklık Direnişi”nde ODTÜ’lüler, iki ayı aşkın süre boyunca yalnız Ankara’dan değil, ülkenin farklı yerlerinden ulaştırılan dayanışma mesajları ile desteklendikleri coşkulu bir birliktelik örneği verdiler. Gün be gün farklı unsurları ile ODTÜ’lüler kolkola girerek öğrenci konaklama olanaklarında yapılmak istenen müdahaleye karşı yurtlarındaki mevcut anlayışı, yerleşkenin ağaçlarını, yeşil alanlarını savundu ve sonunda başarılı oldu.
ODTÜ’lülerin yalnız üniversiteyi ve üniversitedeki haklarını savunmada değil, başka sorunlarda da çözüme katkı yapan sayısız birliktelikleri oldu. Burs desteği sorununa bulunan bir çözümde aylarca uğraşılan uluslararası bir düzenlemeyle 2020’nin Kasım ayında “Bir Günde Dünyayı Koş” adıyla 86 ülkeden 3,500 kişinin katıldığı bir etkinlik başarıyla tamamlandı.
ODTÜ İstanbul Mezunlar Derneği’nin önderliğindeki bu girişimden önce, Antalya Mezunlar Derneği de yerel yönetimin desteğini alarak bir Gençlik Merkezi’nin açılmasını sağladı; öyle bir merkez ki, salgın döneminde katılımcı gençlerin emekleriyle üretilen binlerce maske talep edenlere dağıtılabilmişti.
Dünyanın her yerine yayılmış 140 bin mezunu, 30 bini aşkın mevcut öğrencisi, dört bin akademik ve üç bin idari çalışanı, yerleşkesindeki işyeri sahipleri, öğrenci ve mezun yakınları, yüze yakın öğrenci topluluğuna katkı verenler, yerleşkeye komşu semtlerin sakinleri, ODTÜ’nün temel ve uygulamalı araştırmalarından, Teknokent’i ve merkezlerinden hizmet almış ve ilişkileri devam edenler ile geniş ve çeşitli yeterlilikleri ile bu büyük ODTÜ ailesinin iç ilişkileri ve dış dünya ile bağlantıları güçlendirilerek ODTÜ’nün “en iyi yol ayrımı” oluşunun temelleri daha derinlere indirilebilir.
ODTÜ’lülerin etkileşimi süreklilik kazanır ve tüm unsurlarına kolayca yaygınlaştırılırsa, toplumsal gelişimimize çok daha etkili çözümlerle katkı sağlayabilir.
Bu düşünceyle ODTÜ Mezunlar Derneğinde ODTÜ’lüler arasında iletişim ve dayanışmada olası geniş fırsatları tanımak ve bu amaçla yeni araçlar yaratmak için, 2018’in Temmuz ayında Anlamak Komitesi çalışmaları başladı. Haftalık düzenli toplantılarla sürdürülen bir yıllık görüşmeler serisi sonunda 2019’un Kasım ayında ODTÜ’lü tüm unsurların birbirini değerlendirip beklentilerini ifade ettikleri bir çalıştay yapıldı. Bu 1 günlük oturumun sonunda kurulan Örgütlenme Çalışma Grubu’na, ODTÜ’lü olarak benimsenen tüm unsurları karşılıklı üretken ilişkiler içine sokmak için nasıl bir yeni örgütlenme anlayışının benimsenmesi gerektiğini saptayıp önerme görevi verildi.
Bu çalışma grubu, önce çalıştayda öne sürülenlerden ODTÜ’lülerin aralarındaki ortaklıkları sorguladı. “ODTÜ’lüler kolektif olarak neleri görmek istiyor? Her ODTÜ’lü unsurun diğerlerinden beklentilerini çakıştırırsak ortaklık olarak ne çıkar?” sorularına yanıtlar arandı.
Sonuçlar şu biçimde belirlendi:
• ODTÜ’yü ilgilendiren karar süreçlerinde yer alma
• Karşılıklı ve kesintisiz görüşmeleri, iletişimi sağlama
• Toplum sorunlarına ortaklaşa duyarlık, çözümler üzerinden yakınlık kurma
• ODTÜ’yü sahiplenme, aidiyet yaratma
• Akademik etkinliklerde ve öğretimde özgün bir nitelik için uğraş verme
Yeni bir yapılanma olması durumunda nasıl bir doğası olsun isteniyordu? Bunlar da çalıştaydaki ifadelerden şöyle belirlendi:
• Hiyerarşisi olmayan, samimi (yani yatay, katılanların tamamını eşit gören)
• Yardımlaşmalı (yani diğerinin rolünde kendisine yer bulan)
• İnisiyatif alan, proaktif (yani önceden projelerle yanıtlar hazırlayan)
bir doğa.
Sonuç olarak hiyerarşisi olmayan, yatay özellikli bir taban örgütlenmesi önerisi oluşturuldu. Her katılımcısı eşit görülen, mensuplarının tümünün yer alacağı, bilgilendirme, iletişim, gönüllü işbirliği ve ilgili alanlardaki inisiyatif önerilerine çağdaş teknolojilerin sunduğu olanaklar kullanılarak kabul aranan bir platform biçimi düşünüldü. Bu amaçla, üyeleri katılımcı usuller ve sınırlı süreler için göreve gelen bir organca yönlendirilen, etkinlikleri ile eylemlerinde öncelikle uyumun gözetildiği, denetimini gevşek usullerle kendisi yapan bir yapı tanımlandı.
Bu yapılanmaya bir ad vermek gerekiyordu. Tabandan gelen önerilerin, ODTÜ’lü unsurlar arasında bir uyum gözetilerek uygulamaya geçirilmesine iletişim ve eşgüdüm amaçlı destek verecek bir platform olacağı için İnisiyatifODTÜ adı uygun bulundu. O günler 2019 yılı sonu olduğu için güncellik anlamında İnisiyatifODTÜ19 demek uygun görüldü. O günlerin yakın geleceğinde adı aynı biçimde verilecek Covid-19 belasından ise tabii kimsenin haberi yoktu.
Üniversitemizi ve toplumu ilgilendiren alanlarda düşünülmüş örgütlü tutumların, çözümlerin uygulanmasına başlama önerilerini kapsadığı için inisiyatif demeyi tercih ettik. Bir buluşma ve ortaklaşma yaratılırken, ODTÜ’lü unsurların bileşen örgütlerin (topluluk, dernek ve sendikaların) karar ve uygulamalarında özerkliğine saygı esası nedeniyle bir platform olmasını istedik. Bu yapılanma biçimi ODTÜ’lü unsurların katıldığı oturumda uygun görüldü. Bu düşünceler Mezunlar Derneği üyelerine 11 Ocak 2020’deki Genel Kurul’da bir rapor ile sunuldu.
2020 yılı Mart ayından sonra başlayan salgın dönemi İnisiyatifODTÜ’yü de bir süre duraklattı. Ancak ODTÜ’lü kolektif girişimlerinden kolay vazgeçmezdi. Kasım 2020’de yeniden toplanmaya başlandı. Çalışmaların odağında artık iki konu vardı: örgütsel yapı ve işleyişin ayrıntıları ile platformun bilişim desteğinin tasarım ve yürütülüşü.
Örgütsel yapıda, dileyen her ODTÜ’lünün yer alabileceği İnisiyatifODTÜ Konseyi ve bu konseyin üyeleri arasından ODTÜ ailesi mensuplarının belirli sayılarla temsil edileceği dokuz kişilik Koordinasyon Kurulu olması uygun görüldü. Bir platform olarak, konseydeki ODTÜ’lülerden gelen önerilerle başlatılan ve Koordinasyon Kurulu’nun tüm temsilcilerinin tamamen uzlaşacağı örgütlü tutum ve eylemlilikleri duyurup, iletişim ve haberlerle desteklenmesi ana işlev olarak tanımlandı.
En az iki konsey üyesinin katılımıyla önerilebilecek inisiyatiflerin, ticari girişim, reklam ve ODTÜ kurumsallığı içinde tanımlı görevler dışında kalan ve ODTÜ’nün akademik ve toplumsal işlevi ile ilişkili olması koşullarını sağlayan her tür etkinlik, kamuya açık program, kampanya, tavır alma eylemi veya açıklama olabileceği öngörüldü. İnisiyatifODTÜ’nün, koordinasyon kurulundan onay almış her inisiyatifi tüm ODTÜ’lülere duyurmak, çağrısını yapmak, gelişmelerinden haber vermek dışında,
• ODTÜ’lülerin aralarında karşılanabilecek bilgi edinme ve işbirliği taleplerini,
• Üniversite ve ODTÜ’lülere yönelik duyurmak istedikleri kişisel görüşlerini aktaracakları bir “Açık Kürsü”yü,
• Üniversite çevresinde düzenledikleri kitlesel katılıma açık şenlik, sergi, gösteri türü etkinliklerin takvimini,
• Toplumsal amaçlı ekip çalışmalarında yararlanabilecekleri yaklaşım ve araçların tanıtımını
yayımlayarak etkileşimi güçlendirmek misyonu benimsendi.
Platforma, internet ortamında erişim ile sağlıklı, güvenilir ve hızlı bilişim desteği sağlanabilmesi artık kullanımdaki bir web sayfasında yer alıyor. www.inisiyatifODTU.net adresinde, konsey üyeliği için kayıt başvurusundan inisiyatif önerisi ve Açık Kürsü ile pano duyurularına kadar İnisiyatifODTÜ’nün tüm yayımlama işlevlerini yapılabileceği gelişkin bir tasarım kullanılmaktadır.
ODTÜ’lüler tasarladıklarını hızla hayata geçirir. İnisiyatifler için de böyle oldu.
Aylar süren salgının getirdiği kısıtlılıklar, yerleşkedeki işyeri sahibi ODTÜ’lüleri güç durumda bırakmıştı. Buna çözüm olarak bir dayanışma inisiyatifi önerisi yürürlüğe konuldu. ODTÜ Çarşı’daki kitapçımız ile kurulan ilişki sonucu yüzlerce ODTÜ’lü kitap tutkunu, uzaktan verdikleri kitap siparişleri ile bu işyerine zorlu günlerinde bir nefes aldırdı.
Bir başka inisiyatif de kendi öğretmenlerinin yönlendiriciliğiyle uzak köy okullarındaki çocukların kitaba erişimine katkı vermek oldu. Yaş grubuna uymasına özen gösterilen kitaplar hızla başlatılan bir kampanya ile toplanıp Erzurum’a doğru yola çıkarıldı. Erzurum’un Narman ilçesi Güvenlik köyü okulunda artık ODTÜ’lülerin dayanışmacı tutumunun minik bir izi var.
ODTÜ’nün kuruluşunun 65. yılının kutlanacağı 2021’in 21 Kasım günü Büyükşehir Belediyesi tarafından tahsis edilecek bir alanda Ankaralılarla birlikte bir fidan dikme şenliği düzenlenmesi inisiyatifi önerildi. Ankara, Çankaya ve Yenimahalle Kent Konseylerinin de katılmaları için çağrılacağı bu girişime, “Ankara Fidan Kardeşliği” adı verildi. Bu inisiyatif için, yakında ODTÜ Öğretim Elemanları Derneği, Eğitim-Sen 5 No’lu Şube ODTÜ Temsilciliği ve ODTÜ Mezunlar Derneği tarafından Büyükşehir Belediyesine ortak başvuru yapılacak.
1967 yılında Niğde’nin Ulukışla ilçesinin Eminlik köyünde ODTÜ Mimarlık öğrencileri ile oradaki öğrenci velileri elele vererek 37 dönümlük bir alanda bir ortaokul binası yaptılar. 2018 yılında öğrenci mevcudunun 42’nin altına düşmesi sonucu kapatılan bu okul daha sonra yeniden faal duruma geçince, inşaatın yapısında ve eğitim-öğretim araç gereçlerinde çeşitli eksiklikler olduğu anlaşılmıştı. ODTÜ’lülerin 54 yıl önce katkı verdiği bu güzel eserin sorunlarının yeni bir girişim ile çözüme kavuşturulması diğer bir inisiyatif olarak belirlendi.
Ortak düşünüşümüzle inisiyatif fikirleri hemen birikmeye, hayata geçmeye başladılar bile. Bunun teşvik edilip sürdürüleceği yenilikçi iletişim ortamını bir taban örgütlenmesi örneğinde yaşatmak ODTÜ’lülüğün iyi bir yol ayrımı olduğunu yine kanıtlayacak. Sayıları onbinleri aşan ODTÜ’lüler ve ODTÜ’lü unsurların bileşen örgütlenmelerinin özgür ve eşitlikçi anlayışla etkileşim içinde olacağı bir platform hayata geçiyor.
Haydi ODTÜ'lüler hemen inisiyatif alalım! Yine her şey birlikte Hocam.
| Yazar | Sinan Kayalıgil |
